ارگ استوار تبریز

سید مرتضی احمدپور – خبرنگار

ارگ علیشاه که در بین تبریزی‌ها به ارگ مشهور است، بیش از 700 سال قدمت دارد. قلعه‌ای تاریخی که تا کنون در برابر انواع بلایای طبیعی و انسانی استوار مانده است. شاید زمانی که سقف این بنا در سال 739 فرو ریخت و معماران این بنا را به واسطه سست بودن سازه رها کردند، کسی تصور نمی‌کرد که این برج و باروی 26 متری بیش از 700 سال دیگر داوم بیاورد و امروز به نماد مقاومت تبریز مشهور شود.
تن رنجور ارگ علیشاه تبریز در برابر گلوله توپ‌های دشمنان و متجاوزان به این مرز و بوم ایستاده و هنوز جای گلوله‌ها بر دیوار آن خودنمایی می‌کند. نه تنها گلوله توپ‌های متجاوزان خارجی بلکه ده‌ها زلزله ویرانگر، آتش سوزی‌های متعدد، حفاری‌ها و گود برداری‌ها و ده‌ها بلای طبیعی و غیر طبیعی دیگر هم ارگ را به زانو در نیاورد.
 گفته می‌شود این بنا که 30 متر عرض و 26 متر ارتفاع دارد با مخلوطی از زرده تخم مرغ، آهک و خاک ساخته شده و استحکام بی‌نظیرش به دلیل این مصالح است. هنوز ساخت این بنای مرتفع در زمانی که حداکثر ارتفاع ساختمان‌ها 5 متر بود در هاله‌ای از راز و ابهام قرار دارد. جالب اینکه این بنا با آجرهایی کوچک و طی 21 سال ساخته شده، برخی معتقدند پی این ساختمان چندین متر در زیر زمین است.
در سال‌های اخیر روند بازسازی و مرمت ارگ تبریز با جدیت بیشتری دنبال شد. هرچند که بسیاری از کارشناسان میراث فرهنگی نسبت به نحوه بازسازی آن انتقادات جدی داشته و معتقد بودند روند بازسازی موجب تخریب ارگ می‌شود.
از سوی دیگر گودبرداری‌های محوطه ارگ که تحت عنوان احداث پارکینگ طبقانی آغاز شد، انتقادات جدی را به دنبال داشت و کارشناسان معتقد بودند این حفاری‌ها موجب آسیب جدی به پی ارگ خواهد شد. البته این پیش‌بینی که با به وجود آمدن ترک‌هایی در دیوارهای ارگ جدی تر به نظر آمد.
با ورود امام جمعه تبریز، حجت الاسلام و المسلمین آل هاشم به ماجرای ارگ علیشاه و دستور توقف احداث پارکینگ طبقاتی در اطراف این قلعه، نگرانی کارشناسان میراث فرهنگی هم رفع شد. در گام بعدی مسئولان اقدام به حذف دیوارهای اطراف قلعه کردند و امکان ورود شهروندان به حریم این مکان تاریخی فراهم شد.
در ماه های اخیر و به دنبال شیوع کرونا، محوطه بزرگ ارگ علیشاه محل برگزاری برنامه‌های مذهبی و فرهنگی از جمله اقامه نماز عید سعید فطر و برگزاری یادواره مداحان اهل بیت عصمت و طهارت و همچنین سوگواره‌های مذهبی شده است.
همکاری شهرداری تبریز
شهردار تبریز هم در این زمینه می‎‌گوید: با توجه به اقداماتی که در خیابان‌های اطراف ارگ و پیاده‌راه‌سازی در حریم این بنای تاریخی انجام شده است، اکنون گردشگران امکان بازدید از زویای مختلف این بنا را دارند.
ایرج شهین باهر ادامه می‌دهد: نورپردازی‌های انجام شده در اطراف این بنا و خود قلعه هم موجب تجلی بیشتر زیبائی‌های آن شده و سازمان زیباسازی شهرداری تبریز هم همکاری خوبی با میراث فرهنگی داشته است.
به گفته این مقام مسئول، شهرداری تبریز جمع‌آوری زباله و تمیز نگه داشتن اطراف این بنای تاریخی را با توجه به استقبال شهروندان و گردشگران در اولویت قرار داده و به صورت ویژه اقدامات زیباسازی مدرن انجام می‌شود.
زیباسازی و مرمت بناهای اطراف ارگ علیشاه 
یکی از اقدامات جدید اداره کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی آذربایجان شرقی نیز در مجموعه ارگ تبریز مرمت خانه تاریخی «فتح‌اله‌اف» است. 
مدیر کل مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌دستی استان در این زمینه می گوید: ارگ تبریز نماد ایستادگی و استقامت آذربایجان و از اهمیت خاصی برخوردار است. اقدامات مرمتی و نگهداری این مکان تاریخی با اولویت از سوی معاونت میراث فرهنگی این اداره کل انجام می‌شود.
احمد حمزه‌زاده، ادامه می‌دهد: مرمت خانه تاریخی فتح‌اله‌اف در این محوطه از سال گذشته با جدیت آغاز شده است. پیش از آن نیز اقدامات اولیه برای حفاظت از دیوارهای قدیمی انجام شده بود.
 وی همچنین از محوطه‌سازی، احیای حوض و تکمیل نمای جنوبی این بنای تاریخی که از محوطه ارگ علیشاه هم قابل رویت است توسط کارشناسان میراث فرهنگی خبر داد.
مدیر کل مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌دستی آذربایجان شرقی با تقدیر از توجه مسئولان ارشد استان و امام جمعه تبریز در توجه به این بنای تاریخی اظهار امیدواری کرد: این بنا با توجه مسئولان شهر و استان زیباتر از همیشه در تبریز پا برجا خواهد ماند.